Lời nói đầu:
Làm việc riêng hay nói chuyện riêng là một “căn bệnh” dễ xảy ra trên lớp và giáo viên nhiều khi cảm thấy “bí” để ngăn chặn việc “bùng phát”. Bài viết chia sẻ 7 nguyên nhân cùng với lời khuyên để chúng ta có thể xử lí tình trạng này.
Mình dự mấy tiết học ở các trường tiểu học Hà Nội, thấy một hiện tượng phổ biến là học sinh (HS) làm việc riêng, nhất là nói chuyện riêng ghê quá. Trao đổi với các thầy cô giáo (GV) ở các tỉnh thành khác, mình được biết, thói xấu này cũng khá phổ biến. Hiện tượng này ĐE DỌA nghiêm trọng CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC đối với không chỉ những HS đó mà còn cả lớp nói chung.
Tôi nêu ra một vài suy nghĩ về một số nguyên nhân cơ bản và cách xử lý xem có ích gì cho giáo viên Tiểu học như sau:
1. Học sinh không có việc để làm
Các em nói chuyện và làm việc riêng chủ yếu trong những trường hợp GV giảng quá nhiều, các bạn phát biểu (còn mình không được phát biểu)… Khi đó, có thể các em không hiểu, không hứng thú khi nghe những điều GV nói, bạn trình bày. Có nhiều em giơ tay phát biểu không được GV gọi thì lập tức quay sang nói chuyện với bạn.
Tạo việc làm cho học sinh cả lớp
Cách xử lý: GV nên tăng cường tổ chức hoạt động nhóm hoặc hoạt động cá nhân với những phương pháp như thảo luận nhóm, trò chơi, thí nghiệm, giải quyết vấn đề… nhằm phát huy tính tích cực, gây hưng thú học tập cho HS; hạn chế giảng.
2. Năng lực nhận thức của học sinh hạn chế
Có một thực tế là, năng lực và hứng thú nhận thức của học sinh trong lớp không giống nhau, có em nhanh, em chậm… Thường, những em chậm thì không hiểu lời giáo viên giảng, không làm được bài tập của mình, không theo kịp các bạn nhanh nên mất hứng thú, chán, đâm ra nói chuyện riêng, làm việc riêng.
Cách xử lý: GV nên chú ý nhiều hơn đến những em chậm, ví dụ: cho ngồi các bàn phía trên, yêu cầu làm những bài tập cơ bản, hỗ trợ thường xuyên và kịp thời, cho học sinh giỏi ngồi cạnh để giúp đỡ, trao đổi với gia đình để kèm thêm ở nhà…
3. Giáo viên chưa bao quát lớp
GV chỉ chú ý đến một số học sinh phía trên gần bục giảng, những em ngồi phía sau thì ít được chú ý hơn, thậm chí một số GV cứ quay lưng với lớp viết bảng, giảng giải…. Khi ít được chú ý, những em này dễ “tranh thủ cơ hội” để nói chuyện riêng.
Cần để ý mọi vị trí trong lớp
Cách xử lý: GV cần chú ý đến mọi HS, nhất là những em hay nói chuyện riêng. GV nên “ra tín hiệu” rằng “cô biết hết tất cả”, thể hiện sự quan tâm nhưng nghiêm khắc của mình. Tránh, hạn chế hiện tượng quay lưng về phía các em.
4. Nội dung học tập nhàm chán, thiếu hấp dẫn
Học nhiều khi cũng như xem phim: Xem một bộ phim mà ta không hiểu nội dung, hay nội dung nhàm chán thì chỉ muốn tắt ti-vi. Mình nhớ câu nói rất hay: “Ta có thể dẫn con ngựa đến chỗ có nước, nhưng không thể bắt nó uống nước”.
Cách xử lý: GV nên đưa những nội dung hấp dẫn, gắn liền cuộc sống của trẻ, phù hợp với nhu cầu và khả năng nhận thức các em, sử dụng phương tiện trực quan thích hợp…
5. Thói quen xấu có từ lớp dưới
Nề nếp học tập được hình thành từ khi trẻ vào lớp 1. Nếu GV các lớp dưới không quan tâm, làm sai nề nếp này thì GV các lớp trên sẽ phải chịu “khổ” thôi.
Cách xử lý: GV phải rèn nề nếp từ khi các em vào lớp 1, trong đó, giúp trẻ hiểu được nội quy học tập, tác hại của hành vi nói chuyện riêng, làm việc riêng trong giờ học… Nên nhớ: “Măng non dễ uốn”.
6. Học sinh có “đối tác” và cơ hội thuận lợi để nói chuyện riêng.
Đó có thể là bạn cùng bàn “hợp cạ”, chơi thân với nhau, ngồi phía sau ít “bị” chú ý…
Hợp cạ quên cả thầy cô
Cách xử lý: GV nên thường xuyên thay đổi các “cặp” HS cùng bàn, “chia cắt” những em “hợp cạ” ngồi tách xa nhau; đưa những em “lắm mồm” lên ngồi phía trên, ngồi gần cán bộ lớp, tổ; thường xuyên thay đổi vị trí ngồi của học sinh trong lớp.
7. Học sinh ngồi học bị gò bó quá mức
Một vài GV yêu cầu HS ngồi nghiêm ngắn hệt như những bức tượng, điều đó gây căng thẳng, mệt mỏi, làm cho các em “buộc” phải cựa quậy, nói chuyện riêng cho “miệng được vận động”.
Cách xử lý: Giáo viên nên cho học sinh ngồi thoải mái, không gò bó (ví dụ: không nên bắt các em khoanh tay đặt lên bàn…); trong tiết học, nên dành vài phút cho học sinh vận động với những bài thể dục tại chỗ thích hợp.
Khi có HS thiếu tập trung, nói chuyện riêng, làm việc riêng, GV có một số cách xử lý khác nhau. Ngoài tác động của thầy cô, giáo viên cần liên hệ với phụ huynh để các bậc cha mẹ nhắc nhở trẻ, sử dụng tập thể học sinh để các em nhắc nhở lẫn nhau…
Trong mọi trường hợp giáo viên cần tôn trọng học sinh, đặt lợi ích của các em lên hàng đầu.
Nguồn
Hà Quang Dũng